Marshrutizatorlar (Routerlar)

Marshrutizatorlar (Routerlar) — bu tarmoq qurilmalaridir, ular bir tarmoqdan boshqa tarmoqqa ma'lumotlarni yo‘naltirish va uzatishni ta'minlaydi. Marshrutizatorlar, odatda, internetga ulanish, qurilmalar o‘rtasida ma'lumot almashish va tarmoqni boshqarish uchun ishlatiladi.

Marshrutizatorlarning asosiy vazifalari:

1. Ma'lumotlarni yo‘naltirish: Marshrutizator ma'lumotlarni manzillarga asoslanib to‘g‘ri yo‘nalishlarga uzatadi. Bu, masalan, internetga ulanishni tashkil etishda yoki bir nechta tarmoq o‘rtasida ma'lumotlarni uzatishda ishlatiladi.

2. Tarmoq aloqasini ta'minlash: Marshrutizatorlar bir nechta qurilmani bitta tarmoqka ulashish imkonini beradi, shu bilan birga ular tarmoqdan tashqariga uzatiladigan ma'lumotlar uchun xavfsizlikni ta'minlaydi.

3. Tarmoq xavfsizligini ta'minlash: Ular NAT (Network Address Translation), firewall, VPN (Virtual Private Network) va boshqa xavfsizlik protokollarini qo‘llab-quvvatlaydi.

Marshrutizatorlarning turlari:

1. Wi-Fi Marshrutizatorlar

   • Xususiyatlari: Bu marshrutizatorlar Wi-Fi orqali internetni tarqatadi, shuning uchun ular simsiz tarmoq yaratish imkonini beradi. Wi-Fi marshrutizatorlari, odatda, uyda va kichik ofisda ishlatiladi.

   • Afzalliklari: Tez va oson o‘rnatish, qurilmalarga simsiz ulanish imkonini yaratadi.

   • Qo‘llanilishi: Uylar, kichik ofislar, Wi-Fi orqali internetga kirish zarur bo‘lgan joylar.

2. Simli Marshrutizatorlar (Wired Routers)

   • Xususiyatlari: Bu marshrutizatorlar simli tarmoq orqali internetga ulanishni ta'minlaydi va Ethernet portlari yordamida kompyuterlar yoki boshqa qurilmalarga ma'lumot uzatadi.

   • Afzalliklari: Tez va barqaror ulanish, yuqori tezlikdagi ma'lumot uzatish.

   • Qo‘llanilishi: Katta ofislar yoki yuqori tezlikdagi internetga muhtoj joylar.

3. Modem-Marshrutizator (Gateway)

   • Xususiyatlari: Bu qurilmalar modem va marshrutizatorning kombinatsiyasi bo‘lib, internet provayderi bilan ulanishni ta'minlaydi va tarmoqni yaratadi. Ular, odatda, uylar va kichik ofislar uchun mo‘ljallangan.

   • Afzalliklari: Modem va marshrutizatorning bitta qurilmada bo‘lishi, bu joyni tejashga yordam beradi va o‘rnatishni soddalashtiradi.

   • Qo‘llanilishi: Uylar va kichik ofislar, internetga ulanish va simsiz tarmoq yaratish zarur bo‘lganda.

4. VPN-Marshrutizatorlar

   • Xususiyatlari: Bu marshrutizatorlar virtual maxfiy tarmoq (VPN) orqali internetga ulanish imkoniyatini beradi, bu esa tarmoq xavfsizligini oshiradi va internetdagi izlarni yashirishga yordam beradi.

   • Afzalliklari: Internetga ulanishda xavfsizlikni ta'minlaydi, maxfiylikni saqlashga yordam beradi.

   • Qo‘llanilishi: Keng ofislar, xavfsizlikni oshirish zarur bo‘lgan joylar.

5. Mikro Marshrutizatorlar (Small Routers)

   • Xususiyatlari: Kichik o‘lchamdagi marshrutizatorlar bo‘lib, ular faqat bitta yoki bir necha qurilmaga ulanishni ta'minlash uchun ishlatiladi.

   • Afzalliklari: Kichik va portativ, joyni tejaydi.

   • Qo‘llanilishi: Uylar va kichik ofislar.

6. Edge Routerlar

   • Xususiyatlari: Bu marshrutizatorlar korporativ tarmoqlarda ishlatiladi va tashqi tarmoq bilan bog‘lanishning boshqarilishini ta'minlaydi.

   • Afzalliklari: Keng tarmoq va xavfsizlikni ta'minlash imkoniyatlari, ko‘p foydalanuvchi tizimlari.

   • Qo‘llanilishi: Yirik korxonalar va tashkilotlar.

Marshrutizatorlarning asosiy xususiyatlari:

• Ethernet portlari soni: Tarmoqdagi qurilmalarni ulash uchun portlar soni muhim ahamiyatga ega. Marshrutizatorlar odatda 4 portdan boshlanadi, lekin ko‘proq portli modellar ham mavjud.

• Wi-Fi Standartlari: Marshrutizatorlar Wi-Fi standartlariga mos keladi, masalan, Wi-Fi 5 (802.11ac) yoki Wi-Fi 6 (802.11ax), bu esa tarmoq tezligi va samaradorligini oshiradi.

• Xavfsizlik: Marshrutizatorlar xavfsizlikni ta'minlash uchun WPA3, WPA2 kabi protokollarni qo‘llab-quvvatlaydi.

• Qo‘shimcha xususiyatlar: Qo‘shimcha xususiyatlar orasida QoS (Quality of Service) xususiyati, tarmoqni boshqarish uchun vositalar va tashqi qurilmalar bilan oson integratsiya qilish imkoniyatlari mavjud.

Qo‘llanilish holatlari:

• Uyda: Wi-Fi marshrutizatorlar va modem-marshrutizatorlar o‘rnatish uchun juda qulay.

• Ofislarda: Simli yoki VPN marshrutizatorlari, tarmoq xavfsizligini ta'minlash va ma'lumot uzatish tezligini oshirish uchun ishlatiladi.

• Korporativ tizimlar: Edge routerlar keng tarmoqlarni boshqarish va tarmoq xavfsizligini oshirish uchun qo‘llaniladi.

Mashhur brendlar: TP-LINK, D-Link, Netgear, MikroTik, ASUS, Cisco, Linksys kabi brendlar marshrutizatorlar ishlab chiqaradi va ular turli xususiyatlar va tarmoq tezliklariga ega bo‘lgan modellarga ega.